Kindje
Educatie

Ondersteuning op het gebied van taal-,
lees- en digitale vaardigheden

Educatie

Laaggeletterdheid is een actueel probleem. Niet alleen onder ouderen en nieuwkomers, maar ook onder jongeren en gezinnen met een Nederlandse achtergrond. De resultaten van het internationale PISA-onderzoek die eind 2023 verschenen, onderschrijven dit: de leesvaardigheid van Nederlandse 15-jarigen is verder achteruitgegaan. Vijf jaar geleden functioneerde een kwart van de jongeren op het laagste leesniveau; inmiddels is dit uitgegroeid tot een derde. Deze jongeren halen niet het leesniveau om goed te kunnen functioneren op school en in de maatschappij, en zijn bijvoorbeeld niet in staat bijsluiters van medicijnen goed te begrijpen.
 
De bibliotheek heeft diverse educatieprogramma’s om taalachterstanden te voorkomen en leesonderwijs te bevorderen. Ouders en professionals in de kinderopvang en het basisonderwijs ontvangen ondersteuning op het gebied van taal-, lees- en digitale vaardigheden. Het educatieteam werkt hiervoor samen met vele partners in de verschillende gemeenten, zoals consultatiebureaus, kinderopvang, basisscholen en voortgezet onderwijs. Met de programma’s BoekStart, de Bibliotheek op school, DigiTaal is OK en VoorleesExpress levert de bibliotheek een bijdrage aan het voorkomen van laaggeletterdheid en taalachterstanden, om zo een sterke en zelfredzame generatie te creëren.

Boekstart
Boekstart cijfers

BoekStart

In 40% van de gezinnen wordt niet structureel voorgelezen aan jonge kinderen. Deze kinderen starten met een beperkte woordenschat en een taalachterstand op de basisschool; een achterstand die zij vaak niet meer inhalen. (Voor)lezen stimuleert de taalontwikkeling en de cognitieve ontwikkeling van kinderen en is dus erg belangrijk.
 
Het programma BoekStart stimuleert de taalontwikkeling door jonge kinderen lid te maken van de bibliotheek en kennis te laten maken met (voor)lezen. Ouders krijgen na de geboorte van een kind een uitnodiging om hun kind gratis lid te maken van de Bibliotheek en het gratis BoekStart-koffertje op te halen. In het koffertje zitten twee boekjes en voorleestips en -informatie. Peuters (2 tot 4 jaar) die lid worden in de gemeente Utrechtse Heuvelrug kunnen een BoekStart-tas ophalen, met daarin een prentenboek en voorleestips en -informatie. In 2023 heeft de Bibliotheek Z-O-U-T 423 BoekStart-koffers uitgereikt (in 2022 waren dit er 414) en 104 BoekStart-tassen voor peuters (in 2022 waren dit 70 BoekStart-trommels).
 
Het leesbevorderingsprogramma BoekStart in de kinderopvang is een uitbreiding van BoekStart, om kinderen van 0 tot 4 jaar, hun ouders en pedagogisch medewerkers via de kinderopvang intensief met boeken en lezen in aanraking te laten komen. De Bibliotheek ondersteunt met een aantrekkelijke (voor)leesplek in de kinderopvang, een collectie geschikte boekjes, deskundigheidsbevordering van pedagogisch medewerkers, het betrekken van ouders, een voorleesplan en samenwerking in een leesbevorderingsnetwerk. De Bibliotheek Z-O-U-T heeft met vier kinderopvangorganisaties een samenwerkingsovereenkomst. Bij twee organisaties is in 2023 een start gemaakt met de implementatie van de programmalijn BoekStart in de kinderopvang.

Man leest kind voor 3

DigiTaal is OK

DigiTaal is OK is een programma waarbij laagtaalvaardige ouders van peuters en kleuters worden begeleid bij de taalontwikkeling en media-opvoeding. Dit gebeurt op aangeven van consultatiebureaus en kinderdagverblijven.

Tijdens ouderbijeenkomsten krijgen deze ouders handvatten en materialen aangereikt om thuis zo veel mogelijk met taal aan de slag te gaan. Door deze gezinsaanpak draagt DigiTaal is OK bij aan de preventie van laaggeletterdheid. In 2023 organiseerde de bibliotheek 48 Digitaal is OK-bijeenkomsten voor ouders in de gemeente Utrechtse Heuvelrug. 29 ouders deden mee aan dit programma.
 

DigiTaal is OK
Voorleesexpress

VoorleesExpress

De VoorleesExpress helpt gezinnen met kinderen die moeite hebben met taal. Een getrainde vrijwilliger komt twintig weken lang bij de gezinnen thuis om te helpen bij het verrijken van de taalomgeving. Zij stellen ouders daarmee in staat om op hun eigen manier de taalontwikkeling van het kind te stimuleren. Dit speelt niet alleen in gezinnen met een anderstalige achtergrond, maar ook met Nederlands als moedertaal. In 2023 namen 45 gezinnen in de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Rhenen en Renswoude deel aan de VoorleesExpress (in 2022 waren dat er 17). Daarvan waren 9 gezinnen met Nederlands als moedertaal. 
 
In dit artikel lees je meer over het succes van de VoorleesExpress bij de
Bibliotheek Z-O-U-T.

“Het is een leuke en leerzame gezinsactiviteit met als doelen plezier hebben in samen lezen, interesse krijgen voor boeken en uitbreiden van de woordenschat.”
Vrijwilliger Kora Manenschijn over de VoorleesExpress

Samenwerking

Samenwerking met het primair onderwijs

Om de leesmotivatie van leerlingen te vergroten en laaggeletterdheid te voorkomen zoekt de Bibliotheek Z-O-U-T de structurele samenwerking op met het primair onderwijs. Dat gebeurt bijvoorbeeld binnen het programma de Bibliotheek op school, maar ook door het aanbieden van educatieve abonnementen waarbij scholen themakisten en groepsbezoeken kunnen afnemen. In 2023 had de Bibliotheek Z-O-U-T een samenwerking met 42 van de 46 basisscholen in het werkgebied. (In 2022 waren dit er 40.) Zo bereikten we bijna alle scholen met een vorm van educatieve dienstverlening. 

DBos

De Bibliotheek op school

De Bibliotheek op school is een leesbevorderingsprogramma waarin gemeenten, bibliotheken en scholen samenwerken. Het doel is om de taalontwikkeling, het leesplezier en de mediawijsheid van kinderen te vergroten – op school en thuis. De Bibliotheek op school stimuleert kinderen en jongeren om meer te lezen. Dat gebeurt met deskundige leesconsulenten, met inspirerende boeken en een uitnodigende (digitale) leesomgeving. De Bibliotheek Z-O-U-T heeft inmiddels met 12 scholen een samenwerkingsovereenkomst voor de Bibliotheek op school (dBos). In 2022 waren dat er 9.

12

scholen

hebben een samenwerkingsovereenkomst met dBos

2028

leerlingen

worden bereikt via de Bibliotheek op school

28.344

boeken

zijn uitgeleend via dBos